Читать онлайн Күңел гөлем бесплатно

Шиңмәсен күңел гөле

Бу китап – Рәвия Ганиеваның чираттагы шигырьләр җыентыгы. Зүрнәй үз куллары белән язып калдырган, әлегә китапларда басылмаган шигырьләрен күргәч, аларны барлап, укучылары игътибарына тәкъдим итү теләге туды бездә. Ул үзенең шигырьләренең гомерле булуын, мөмкин кадәр күбрәк кешеләр аның иҗаты белән таныш булуын теләгәнен аңладык.

Китап булсын язмаларым,

Укысын һәркем теләп.

Ә мин яшим туган өчен

Җиргә бурычны түләп.

Еллар үткән саен, зүрнәй ныграк сагындыра. Ярый әле шигырьләр язып, китаплар бастырып калдырган, аларны укыгач, үзе исән вакыттагы кебек, аның белән сөйләшеп утырган сыман хис итәбез үзебезне.

Бу җыентык өстендә эшләгәндә, зүрнәебезнең никадәр тирән фикерле, зиһенле, акыллы хатын-кыз, ана булуына тагын бер тапкыр инандык, аның тел байлыгына сокландык. Кайсыбер шигырьләрендә нәкъ менә әлеге вакытта үзебезгә кирәк булган киңәшләрне таптык, гүя зүрнәйнең җаны безгә көч биреп тора. Дистә еллар үтсә дә, аның иҗаты һаман актуаль булып кала.

Без, аның бишенче кызы Рәйфәнәнең кызлары Дилбәр һәм Алия, бу җыентыкны булдырып, зүрнәйнең иҗатына яңа сулыш өрдек, дисәң дә ярыйдыр. Сеңлем Алия кулдан язылган шигырьләрне җыеп, аларны электрон форматка күчерде, тышлыгын ясады, бастырды. Мин, Дилбәр, корректор ролен башкардым, китапны Литреста урнаштырдым.

Үзе исән булса, бу вакыйгаларга ул бик шатланыр иде дип, уйлыйбыз. Хәер, ул әле дә үзенең шигырьләрендә, китапларында, балаларында, һәм безнең йөрәкләрдә яши.

Атнабай әйтмешли:

"Мин үлгәч тә, минем әсәрләрем

Миңа һәйкәл булып яшәрләр!"

Зүрнәебез Рәвия Ганиеваның иҗаты яшәсен, күңел түреннән үсеп чыккан гөлләре шиңмәсен, кабат чәчәк атсын, укучылар күңелендә үз урынын тапсын дигән теләктә калабыз

Зүрнәемә

Син тормышка гашыйк идең

Гашыйк идең язларга,

Тугыз балаңны үстердең

Күмеп сөю-назларга.

Балалардан да күберәк

Оныклар хәзер синең,

Тик сөенеп каршыларга

Яныбызда юк үзең.

Зүрәткәй белән икегез

Коргансыз матур оя.

Һәр балагыз бер-берсе өчен

Зур терәк булып тора.

Суытмабыз ул ояны,

Туганнар бергә булсак,

Әлегедәй аралашып,

Очрашып, йореп торсак.

Син бит безгә һәрвакытта

Изге теләк теләдең

Шигырьләрең, киңәшләрең

Яхшылыкка өндәде.

Шатлык тулы шигырьләрең

Китапларда урын алды.

Сине сагынгач укырга

Ярый әле алар калды.

Сине белгән танышларың

"Чәчән-ана" диделәр.

Атнабайның премиясен

Шуның өчен бирделәр.

Зүрнәй, телим якты төннәр

Караңгы гүрләреңдә

Ышанам, синең урының

Оҗмахның түрләрендә.

Дилбәр Исраева

Күңел гөлем

Сагышларга батып сагышлансам,

Кешеләргә әгәр ачулансам,

Үсмәс иде күңел гөлләрем.

Ак кәгазьгә бер дә тошмәс иде

Йөрәккәем түрендә сакланган

Инде әллә кайчан белгәнем.

Хис ташкыны мине басмас иде,

Йөретмәс тә иде йөгертеп.

Кайгы килә калса, йөрәгемне

Үтәр иде һәрвакыт өтеп.

Яши алмас идем, ахры, бер дә

Шатлык-сөенеч һәм бәхет көтеп.

Сагышларга батып, үпкәләсәм,

Күрмәс идем җирдә матурлык.

Аллаһ биргән көчтән сөенә белдем.

Күңел гөлем чәчәк атырлык.

Күңел гөлем чәчәк аткан чакта

Түгелмен шул өйдә ятырлык.

Хис ташкыны шаулый йөрәгемдә.

Чит кешеләр түгел, мин үзем дә

Кайчак булам шаклар катырлык.

***

Бер карыймын алдыма,

Бер карыймын артыма.

Елмаеп, көлеп сөйләшү

Бәйле тормыш шартына.

Бер карыймын борылып,

Бер карыймын як-якка.

Еракларда яшәсәк тә,

Нур сибик туган йортка.

Бер буламын күмәктә,

Бер калам ялгызлыкта.

Тормыш бит ул борчулы да,

Табыла кызык чак та.

Бер карыймын алдыма,

Бер карыймын артыма.

Елмаеп, көлеп сөйләшү

Бәйле тормыш шартына.

Борчылганда, күңелкәем

Шат кешегә тартыла.

ар хисем тау чишмәсе

Булып кисәк артты ла.

***

Оныт әле авыр чакларыңны,

Искә төшер әле шатлыгын.

Кешеләрне сөеп караганнан

Килер, кешем, матур картлыгың.

Оныт әле газап чиккәнеңне,

Искә ал син дәртле чагыңны

Күпме көтә сине шул вакытлар,

Матур чагың сине сагынды.

Оныт әле мәшәкәтьләр белән

Газап белән үткән көнеңне.

Уйла әле гомер агышларын

Бәхетләргә күмәр кешеңне.

Оныт әле, оныт барлык-барлык

Әгъзадагы булган чиреңне.

Уең, эшең, ышанычың белән

Матурла син туган җиреңне.

***

Китеп барам балачакка,

Хыял арбамны тартып.

Шул минутта язар хисләр

Китәләр кинәт артып.

Борылып кайтам балачактан

Тынычланып, шатланып.

Чабышабыз машинада,

Йөрми хәзер бер кеше дә

Таяк атка атланып.

Автобуста җилдерәбез

Туган якка, сагынгач,

Ашыкмыйбыз, тик барабыз

Җил, яңгыр, буран тынгач.

Җәяу йөрү кая инде

Аркага биштәр асып.

Тормышымны сөям шуңа

Сөенеп шашып-шашып.

Чыкмыйбыз бүтән җирләргә

Шикәр, чәй, тозлар эзләп.

Магазиндагы әйберне

Алабыз күзләп-күзләп.

***

Аталар турында язсам

Алда атам сүрәте.

Атаны хөрмәт итүне

Шушы сүрәт өйрәтте.

Ата сүзен әйткән саен

Атам һәрчак эндәшә.

Ата турында яз, диеп

Миңа сүрәт өндәшә.

Атаны уйлап йөре, дип,

Шушы сүрәт кисәтә.

Әллә инде әткәй рухы

Мине һәрчак күзәтә.

Ата кеше мәрхәмәтле,

Ир-ат эшләгән хезмәт.

Ир-атның хезмәтен күр, ди,

Күрсәт син аңа хөрмәт.

Ир-ат белән яшәү матур,

Аңлат шуны тизрәк.

Күрәсең, тоясың аны,

Балам, булгансың зирәк.

Ата намусын югалтмас,

Аңа тик булсын хөрмәт.

Күрче шуны, аңлап яшә

Тормышың барып гөрләп.

Ата каны синдә, кызым,

Той син үзеңне горур.

Мине исеңә алмасаң

Сөю гөлләрең корыр.

"Әткәй" дигән назлы сүзне

Әйтәлмәдең син миңа.

Сезне ятим итәр өчен

Сугыш башланган нигә?

"Әткәй" дигән татлы исем

Балкыта кеше йөзен.

Рухым белән тоям шуны,

Көч бирәм сиңа үзем.

"Әткәй" дигән матур сүзне

Син әйттең гел төшеңдә.

Шуның өчен көч өстәдем

Эшләнәсе эшеңә.

"Әткәй" дигән назлы исем

Әйтмәдең балалыкта.

Үсеп җиткәч назлап әйттең,

Син яшисең барлыкта.

"Әткәй" сүзен матур итеп

Әйттең ир атасына.

Үпкә белдерсәң дә үзең,

Яшәдең һич сер бирмичә

Очраган хатасына.

Ата дигән назлы сүзне,

Ата дигән назлы сүзне

Аңлаттын балаларга.

Яшәдең, сөелеп яшәдең,

Тоз салмый яраларга.

Ата кеше эше белән

Сокландыра тормышта.

Аларның көче саф һава

Безнең яшәү, сулышта.

Минем рухым – синең рухың,

Син дөньяда кунакта.

Бул шәфкатьле, мәрхәмәтле

Бул һәрвакыт тыйнак та.

Табигатьне күзәт, кызым,

Ничек сызылып таң ата?

Таң алдыннан тышка чыксаң,

Сиңа җиһан аңлата.

Үпкә, ызгыш, талаш булса,

Ишетмәскә син тукта.

Аңла, балам, сиңа әйтәм,

Син бит минем рухта.

Кеше белән бул берлектә,

Яшә һәрчак дуслыкта.

Ихатаңда булсын терлек -

Яшәрсең гел туклыкта.

Кешеләргә бир син киңәш,

Дусларың белән яшә.

Кирәк булса чын күңелдән

Чатна, яшендәй яшьнә.

Күңелеңдә булсын синең

Үткән буыннар даны.

Үткән буын – минем буын

Синдә атаңның каны.

***

Фатима белән Миңнисага.

Аклы күлмәк кияр идем

Әгәр ситсасын тапсам.

Сез янымда торган кебек

Тәмле җимешләр капсам.

Сез янымда торган кебек,

Кулга китапны алсам.

Шатлык күлендә йөзегез,

Хатларны язып салсам.

Сезнең белән барам төсле

Уфа урамнарыннан.

Котылдым, котылдым бугай,

Тормышның ачы җилләре,

Көчле бураннарыннан.

Сезнең янда булсам һәрчак

Хыялым шашкан чакта.

Сөйләрмен әле очрашкач,

Дусларым, шушы хакта.

Күңел белән чәчәк бирәм

Туган көнеңне котлап.

Хәреф өемнәрем күпме

Өләшәм потлап, потлап.

Әкият кебек үткән көннәр,

Йөредем сезнең арада.

Тирләп, пешеп, очып кайта

Хыял атым

Сезнең янга бара да.

***

Ничек картаям дип әйтим

60 яшь ул карт мени?

Төшләремдә әткәкәем

("Яз, тизрәк, яз" – дип)

Җиңнәремнән тарткалый.

Күпме күңелдә сөю-наз

Шуларны язасым бар.

Бер-берсен сөйсен, яратсын

Сөя белгән барлык пар.

Күңелемдә күпме ният,

Күпме изге теләк бар.

Өләшенмәгән бит әле

Күңелемнең җимешләре,

Килер буын кешесенә

Тиеш булган бүләкләр.

Хыял белән булам бала

Үсмер һәм яшьлек төстә.

Буламын бәби үстергән

Иң-иң куәтле көчтә.

Томанлы көн.

Томанлы көн моңсу була,

Күңелләргә шом сала.

Эшләр эшең, әйтер сүзең

Тик әйтелмичә кала.

Томанлы көн моңсу була,

Моңсу уйлар уйлата.

Уйларыңны чиге булмый,

Тугайларны уйлап та.

Томанлы көн моңсу була,

Йөрәкләрне талдыра.

Фикерләре томанлылар

Тик хәтерне калдыра,

Кулга каләм алдыра.

Дуслык арканнарын ишегез.

Телефон үз гомерендә

Чыбыкларны күп суза.

Кеше тормыш юлын һәрчак

Сынаулар аша уза.

Кайберләре үтә шома,

Сынаулары бик сирәк.

Сынауларны үтәр өчен

Кемгәдер күп көч кирәк.

Кемдер тормыш мисалларын

Берничек тә чишәлми.

Бутала: акны ак дими,

Караны кара диялми.

Дөрес мисал, дөрес мәсьәләне,

Турылыкны кеше тиз чишә.

Дөрес җавап өчен ул тормышта

Арканнарын өзелмәслек ишә.

Әй, кешеләр! Тормыш мисалларын

Дөреслеккә карап чишегез!

Матур тормыш, алсу таңнар,

Тыныч, хезмәт сөеп яшәү өчен

Дуслык арканнары ишегез.

***

Күңел гөлен килә үрчетәсем

Һәр кешегә бүләк итәсем.

Гөл чәчәккә күмелеп, шатлык белән

Төп йортыма килә китәсем.

Алып китә алмам бер нәрсәмне,

Калдырырга теләп ашыгам.